Privatisering en liberalisering zijn op veel fronten de norm geworden. Toch kiest de Nederlandse overheid er bewust voor om haar greep op twee iconische kansspelinstellingen niet los te laten: de Nederlandse Loterij en Holland Casino. Een opvallende en bewuste keuze die niet alleen te maken heeft met geld, maar vooral met maatschappelijke verantwoordelijkheid, verslavingspreventie en toezicht op een sector die gevoelig is voor misbruik. Ook bij online casino’s zoals Leeuwslots houdt de overheid een oogje in het zeil, door middel van de Kansspelautoriteit die controleert of aanbieders van kansspelen zich aan de wet houden. Het doel van dit alles? Een veilige en eerlijke gokindustrie.
Een bewuste politieke keuze
De Nederlandse Loterij en Holland Casino opereren in een sector die enerzijds economische waarde heeft, maar anderzijds ook risico’s met zich meebrengt. Kansspelen kunnen verslavend zijn, en waar geldstromen en mensen met gokproblemen samenkomen, loeren ook fraude en criminaliteit om de hoek.
Holland Casino is een staatsbedrijf dat sinds 1976 bestaat en een exclusieve vergunning heeft om fysieke casinospelen aan te bieden. De Nederlandse Loterij ontstond in 2016 uit een fusie van de Staatsloterij en De Lotto en biedt meerdere kansspelen aan, waaronder Lotto, Toto, en natuurlijk de Staatsloterij zelf. Dat de overheid eigenaar blijft van beide instellingen, is een bewuste politieke keuze. Privatisering is meermaals overwogen, rond 2010 en ook heel recent in 2025, maar telkens werd besloten om het niet te doen. Waarom? Omdat de maatschappelijke risico’s te groot zijn en de publieke belangen zwaarder wegen dan de potentiële financiële opbrengst van een verkoop.
Kansspelen: een specifieke sector
De kansspelsector zit helemaal anders in elkaar dan telecom, energie of openbaar vervoer. Waar die sectoren veelal draaien om prijs, service en innovatie, heeft de kansspel-industrie te maken met kwetsbare doelgroepen en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Verslaving, schuldenproblematiek en corruptie zijn serieuze risico’s die intensief toezicht en regelgeving vereisen.
De overheid ziet zichzelf daarom niet alleen als eigenaar, maar vooral als beschermer van het algemeen belang in deze sector. Door zelf eigenaar te blijven, behoudt zij maximale grip op het beleid, de bedrijfsvoering en de maatschappelijke impact van deze instellingen.
Holland Casino: winst met een missie
Holland Casino is een winstgevend bedrijf, maar winstbejag is niet het belangrijkste doel. De jaarwinsten (in 2023 bedroegen die zo’n €70 miljoen) vloeien direct terug naar de schatkist. Bovendien wordt er fors geïnvesteerd in verslavingspreventie, veilige speelomgevingen en opleiding van personeel.
Het bedrijf staat onder toezicht van de Kansspelautoriteit en moet voldoen aan strikte eisen. Denk maar aan registratie en het actief signaleren van risicospelers. Doordat de overheid eigenaar is, kan zij eisen stellen die verder gaan dan wat een private onderneming zou doen.
Een belangrijk element van Holland Casino’s missie is dan ook het aanbieden van een verantwoord spelaanbod. Daarmee onderscheidt het zich van illegale aanbieders en van buitenlandse partijen die vaak agressiever te werk gaan in hun online marketing en minder transparant zijn over de risico’s.
De Nederlandse Loterij: geld voor de samenleving
Ook de Nederlandse Loterij heeft een duidelijke maatschappelijke opdracht. Jaarlijks wordt een groot deel van de opbrengsten (in 2023 zo’n €200 miljoen) afgedragen aan sport, goede doelen en de staatskas. Organisaties als NOC*NSF, het Fonds Gehandicaptensport en diverse maatschappelijke initiatieven profiteren hiervan.
De loterij opereert onder strikte voorwaarden. Reclame-uitingen moeten verantwoord zijn, er is toezicht op leeftijdsverificatie, en de kansspelbelasting wordt nauwkeurig afgedragen. Als eigenaar kan de overheid deze zaken afdwingen, zonder afhankelijk te zijn van de markt of van commerciële motieven.
Politieke en maatschappelijke steun
De keuze om deze instellingen in publieke handen te houden, geniet brede steun binnen de Nederlandse politiek. Zowel progressieve partijen als de meer conservatieve fracties erkennen het belang van controle en maatschappelijke verantwoordelijkheid in de kansspelsector. Recente discussies over gokreclames hebben dit besef alleen maar versterkt.
In 2021 werd online gokken gelegaliseerd in Nederland. Daarbij werd meteen duidelijk dat toezicht, handhaving en voorlichting belangrijker zijn dan ooit. Een betrouwbare, publieke aanbieder zoals Holland Casino helpt om spelers uit de klauwen van illegale sites te houden.
Kan het eigenaarschap in de toekomst veranderen?
De kans dat Holland Casino of de Nederlandse Loterij in de toekomst alsnog wordt verkocht, lijkt klein. De maatschappelijke en politieke realiteit wijst eerder op versterking van het publieke eigendom dan op afbouw. Zeker nu het publieke vertrouwen in online kansspelen onder druk staat, groeit de roep om betrouwbare, gecontroleerde alternatieven.
Tegelijkertijd blijft het belangrijk dat deze instellingen op een professionele en moderne manier te werk gaan. Publiek eigendom betekent niet dat de concurrentie genegeerd kan worden. De afgelopen jaren is er dan ook fors geïnvesteerd in digitale vernieuwing, klantvriendelijkheid en data-analyse, allemaal binnen de kaders van verantwoord spelen.
In een sector met grote risico’s en maatschappelijke gevoeligheid biedt het huidige model de beste waarborg voor veiligheid, verantwoord spel en publieke meerwaarde. Door zelf aan het roer te blijven, kan de overheid voorkomen dat commerciële belangen de overhand krijgen en zorgen dat de opbrengsten ten goede blijven komen aan de samenleving. In een wereld waar steeds meer draait om winst, is dat misschien wel een verademing.
